Sened-İ İttifak’ın Ortaya Çıkışı ve İnsan Hakları Bakımından Değerlendirilme

XVII. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı İmparatorluğu’nun eyaletlerinde mali, idari ve askeri kanunların oluşturduğu zeminin de etkisi ile âyânlar, 1808 yılına gelindiğinde devletin karşısında büyük bir güç olarak ortaya çıkmışlardır. III. Selim’in 1807 yılında Kabakçı Mustafa isyanı ile tahttan indirilmesi üzerine Alemdar Mustafa Paşa, taşrada yok olan merkezi otoriteyi tekrar tesis etmek amacıyla âyanlarla anlaşma yoluna gitmiş, böylece giriş, yedi şart ve bir ekten oluşan Sened-i İttifak belgesi ortaya çıkmıştır. Sened-i ittifak'ta birinci kuşak insan haklarının varlığının en açık yansıması, beşinci şartta yer alan işkence yasağı, kimseye haksızlık yapılmaması, suçluluğun önce teyit edilmesi vb. ifadelerdir. Belgenin dördüncü ve altıncı şartlarında da birinci kuşak hakların kapsamında yer alan hususlar bulunmaktadır. İkinci kuşak hakların ise Sened-i İttifak’ta çok az yer bulduğu görülmektedir. Vergilendirmenin haksız yapılmaması, devlet gelirlerinin toplanması gibi ekonomik hakların mevcut olduğu belgede, sosyal ve kültürel haklar bulunmamaktadır. Bu çerçevede üçüncü ve yedinci şartlar, ikinci kuşak hakların kapsamı içerisinde değerlendirilmiştir. Bu makalede Türk anayasal gelişmelerinde ilk belge olarak da görülen Sened-i İttifak'ın ortaya çıkışına zemin hazırlayan gelişmeler kısaca ortaya konularak, belgenin içeriği insan hakları yönünden değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme, medeni ve siyasi haklar ya da klasik haklar olarak da adlandırılan birinci kuşak haklar ile ekonomik, sosyal ve kültürel haklar da denilen ikinci kuşak hakları kapsamaktadır.

M Bedreddin Şimşek

“Osmanlıda Ayanlık ve Ayanlar Kaynakçası”.

120 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

856 kez

görüntülendi.

Ayşenur Güngör

“Sened-i İttifak Kaynakçası”.

21 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

547 kez

görüntülendi.

Yaptığı atıflar
Aldığı atıflar

Atıf yapılan eser:

Bu eserin yaptığı atıf bulunmuyor.

Bu eserin aldığı atıf bulunmuyor.

Eser istatistikleri yükleniyor...