On Sekizinci Yüzyıl Şam’ına Dair Bazı Gözlemler

On sekizinci yüzyıl Osmanlı sistemi üzerine yapılacak bir okuma, Osmanlı “Altın Çağ”ının
bozulmasından ziyade “Klasik Çağ”ın “değişim” ve “dönüşüm”üne dayandırılmalıdır. Ayrıca, bu
değişim/dönüşümün, Şam’a yansımaları önemli bir meseledir. On sekizinci yüzyıla değin klasik
Osmanlı düzeninin değişim/dönüşümü, merkezden atanan vâlilerin yerini alan yerel hükümdarların,
ayânın (Azımzâde) yükselişine sebep olmuştur. Şam’da bu adem-i merkezîleşme sürecine, bir de
nüfuz mücadelesi içinde olan yerliyye ve kapıkulu çatışması eşlik etmiştir. Kahire, Halep ve Musul
gibi başka Osmanlı şehirlerinde de yaşanan değişime paralel olarak, Şam’daki yeniçeriler de toplumun iktisadî ve sosyal yapısının önemli bir parçası haline gelmiştir. Çoğu Şam ve çevresinden
toplanan yeniçeriler, ticaretle uğraşmaları sebebiyle şehirli nüfusla iç içeydiler. Bu yeniçeri grubuna Şamlılar yerliyye demiştir. Ancak İstanbul’dan Şam’daki yerliyyenin alternatifi olarak kapıkulu
birlikleri gönderilmiş, böylece şehrin on sekizinci yüzyılına damgasını vuracak olan yerliyye ve
kapıkulu ikiliği yaratılmıştır.
Şam, her şeyden önce bir Ortaçağ Arap şehrinin kimi tipik özelliklerini taşır. Ancak diğer Arap
şehirleri gibi Şam da, Osmanlı Türk fatihlerin başkentinden idare edilmekte ve Paşa Sancağı
statüsüyle Biladü’ş-Şam (Suriye)’a idari merkezlik yapmaktadır. Diğer yandan, hac güzergâhının
mühim bir noktası olması itibarıyla da sabit bir avantajı paylaşmaktadır. Bu özelliklerin Osmanlı
yönetimi boyunca kentin idaresi ve Şamlıların hayat tarzlarında birinci derecede etkili olduğu
kabul edilmelidir. Dolayısıyla on sekizinci yüzyılda Osmanlı Şam’ının bir fotoğrafını çekecek
olsaydık şüphesiz kentin siluetinde hâkim olan İslâm mimarî unsurları ön plana çıkacak ve
sokaklarında, çarşısında çokluk Arapça lakırdılar işitilecek, Osmanlı-Türk beyler, lisanlarından
başka, konak, silah, kıyafet gibi kudretin temsilleriyle ayırt edilecekti. Diğer yandan Osmanlılar
sadece idareci vasıflarıyla değil aynı zamanda, gündelik hayatta birçok eserin bânisi olarak da
Osmanlı kimliğini kente taşımışlardı. Şam, ne sınır boylarında, ne de merkezin yakınında bir kentti.
Müslümanlar için önemli olan hac yolu üzerinde bulunmasının dışında, genel hatlarıyla tipik bir
Osmanlı sancağı. Şam bu özellikleriyle, İmparatorluğun Arapça konuşulan kentlerinden önemli bir
farklılık sergilememektedir. Ancak Şam, Osmanlı hâkimiyeti boyunca her ne kadar Canberdi ElGazali’nin sadakatsizliğinin cezasını Haleb’in gölgesinde kalarak çekmiş olsa da, Emevi Camii’nin
Antikite’den kalma sütunları dibinde ders yapan ulemanın farklı coğrafyalardan eğitim için gelen
öğrencilerine, kutsal topraklara giderken veya dönerken şehirde konaklayan hüccacın alışverişine
ve Barada nehrinin suladığı vadiler gibi kendine mahsus özelliklere sahipti.

Yağız Fatih Nazlıer

“H.Ü. Tarih Bölümü Yayın Kaynakçası”.

1931 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

1032 kez

görüntülendi.

Yaptığı atıflar
Aldığı atıflar

Atıf yapılan eser:

Halil İNALCIK

“Military and Fiscal Transformation in the Ottoman Empire, 1600-1700”

Archivum Ottomanicum.

Makale İngilizce Tarih 18. yy Osmanlı Anadolu 17. yy

Bu Makale

559 kez

görüntülendi.

Bruce William MCGOWAN

“Âyanlar Çağı 1699-1812”

Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi 1600-1914.

Makale Türkçe Tarih 18. yy Osmanlı 19. yy Anadolu 17. yy

Bu Makale

190 kez

görüntülendi.

Yücel ÖZKAYA

“XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Yerli Ailelerin Âyânlıkları Ele Geçirişleri ve Büyük Hânedânlıkların Kuruluşu”

Belleten.

Makale Türkçe Tarih 18. yy Osmanlı Anadolu

Bu Makale

51 kez

görüntülendi.

Ariel SALZMANN

“Ancien Regime Revisited: Privatization and Political Economy in the Eighteenth-Century Ottoman Empire”

Politics and Society.

Makale İngilizce

Bu Makale

18 kez

görüntülendi.

M. Tayyib Gökbilgin

“XVI. Asırda Mukataa ve İltizam İşlerinde Kadılık Müessesesinin Rolü.”

IV. Türk Tarih Kongresi (Ankara, 10-14 Kasım 1948).

Makale Türkçe

Bu Makale

11 kez

görüntülendi.

Yuzo NAGATA

Some Documents on the Big Farms (Çiftliks) of the Notables in Western Anatolia

Tokyo, 1976, Institute For The Study Of Languages And Cultures Of Asia And Africa.

Kitap İngilizce Tarih

Bu Kitap

8 kez

görüntülendi.

Özcan MERT

“Âyan”

Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt: 36.

Makale Türkçe

Bu Makale

8 kez

görüntülendi.

Ömer Lütfi Barkan

“Research on the Ottoman Fiscal Surveys”

Studies in the Economic History of the Middle East.

Makale İngilizce 13. yy Tarih 20. yy Osmanlı Anadolu

Bu Makale

5 kez

görüntülendi.

Rıfat ÖNSOY

“19. Yüzyılın İkinci Yarısında Suriye'nin Sanayi ve Ticareti”

Belleten.

Makale Türkçe

Bu Makale

7 kez

görüntülendi.

Halil İNALCIK

Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi Cilt 1/1300-1600

İstanbul, 2001, Eren Yayıncılık.

Kitap Türkçe Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

6 kez

görüntülendi.

Uriel Heyd

Ottoman Documents on Palestine, 1552-1615

Oxford, 1960, Clarendon Press.

Kitap İngilizce

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

Dror Zeʼevi

Kudüs 17. Yüzyılda Bir Osmanlı Sancağında Toplum ve Ekonomi

İstanbul, 2000, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Kitap Türkçe Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Ebu-l Ula Mardin

“Kadı”

İslam Ansiklopedisi.

Makale Türkçe Hukuk Osmanlı

Bu Makale

3 kez

görüntülendi.

Rüya KILIÇ

Osmanlıda Seyyidler ve Şerifler

İstanbul , 2016, Kitap Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Robert Mantran

“Arap eyaletleri (XVI.-XVIII. Yüzyıllar)”

Osmanlı İmparatorluğu Tarihi.

Makale Türkçe Tarih Osmanlı

Bu Makale

3 kez

görüntülendi.

André RAYMOND

Osmanlı Döneminde Arap Kentleri

İstanbul, 2000, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

İ. Metin Kunt

The Sultan's Servants the Transformation of Ottoman Provincial Government 1550-1650

New York, 1983, Columbia University Press.

Kitap İngilizce Tarih Osmanlı 16. yy 17. yy

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Suraiya FAROQHI

Osmanlı Dünyasında Üretmek, Pazarlamak, Yaşamak

İstanbul, 2004, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.

Kitap Türkçe Yakın Çağ Tarih Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Rüya KILIÇ

Osmanlıda Seyyidler ve Şerifler

İstanbul, 2005, Kitap Yayınevi.

Kitap Türkçe Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

6 kez

görüntülendi.

Bruce MASTERS

The Origins of Western Economic Dominance in the Middle East, Mercantilism and the Islamic Economy in Aleppo, 1600-1750

New York, 1988, New York University Press.

Kitap İngilizce

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Albert H. HOURANI

“The Changing Face of the Fertile Crescent in the XVIII th Century”

Studia Islamica.

Makale İngilizce Tarih

Bu Makale

2 kez

görüntülendi.

Orhan KILIÇ

18. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı Devleti'nin İdari Taksimatı-Eyalet ve Sancak Tevcihatı

Elazığ, 1997, Ceren Matbaacılık.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

İsmail Hakkı Uzunçarşılı

Mekke-i Mükerreme Emirleri

Ankara, 1972, Türk Tarih Kurumu.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Suraiya FAROQHI

Hacılar Ve Sultanlar (1517-1638)

İstanbul, 1995, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih Osmanlı 16. yy 17. yy

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Mehmet GENÇ

“İltizam”

TDV İslâm Ansiklopedisi.

Makale Türkçe Tarih

Bu Makale

2 kez

görüntülendi.

Karl Barbir

“From Pasha to Efendi: The Assimilation of Ottomans into Damascene Society 1516-1783”

International Journal of Turkish Studies: IJTS / University of Wisconsin.

Makale İngilizce Tarih

Bu Makale

2 kez

görüntülendi.

Dina Rizk KHOURY

Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Taşra Toplumu Musul,1540-1834

İstanbul, 2003, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

İlhan ŞAHİN

“Sancak”

Diyanet İslam Ansiklopedisi.

Makale Türkçe

Bu Makale

1 kez

görüntülendi.

Jean DENY

“Sancak”

İslam Ansiklopedisi, VIII.

Makale Türkçe Tarih Osmanlı Anadolu

Bu Makale

1 kez

görüntülendi.

Abdul-Karim RAFEQ

The Province of Damascus 1723-1783

Beyrouth, 1966, Khayats.

Kitap İngilizce

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Bruce MASTERS

“The View from the Province: Syrian Chronicles of the Eighteenth Century”

Journal of the American Oriental Society.

Makale İngilizce Tarih Avrupa Avrupa 18. yy

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Donald Quataert

Osmanlı İmparatorluğu 1700 - 1922

İstanbul, 2008, İletişim Yayınları.

Kitap Türkçe 18. yy Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Linda SCHİLCHER

Families in Politics: Damascene Factions and Estates of the 18th and 19th Centuries

Stuttgart, 1985, Franz Steiner.

Kitap İngilizce

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Karl K. BARBIR

Ottoman Rule in Damascus, 1708-1758

Princeton, 1980, Princeton University Press.

Kitap İngilizce

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

James GREHAN

Everyday Life and Consumer Culture in 18th-century Damascus

Seattle, 2007, University Of Washington Press.

Kitap İngilizce Tarih Orta Doğu 18. yy Osmanlı

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Ahmed El-Bedirî El-Hallak

Osmanlı Taşra Hayatına İlişkin Olaylar

Ankara, 1995, Akçağ Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Ali KARACA

“Azmzâdeler”

TDV İslâm Ansiklopedisi.

Makale Türkçe

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Henri LAMMENS

“Suriye”

İslam Ansiklopedisi.

Makale Türkçe

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Abdul-Karim RAFEQ

“The Province of Damascus in the Seventeenrh Century: Provincial Challange to Ottoman Authority”

Tax Farm Register of Damascus Province in the Seventeenth Century.

Makale Japonca

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Yılmaz Öztuna

Devletler ve Hânedanlar Türkiye (1074-1990)

Ankara, 2005, Kültür Ve Turizm Bakanlığı Yayınları.

Kitap Türkçe Sosyal Bilimler Tarih Siyaset

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Nelly HANNA

“Osmanlı Dönemi Arap Şehir Tarihi Üzerine İnceleme”

Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi.

Makale Türkçe İslam

Bu Makale

4 kez

görüntülendi.

Andre RAYMOND

“. Osmanlı devri Arap kentlerinde kamu hizmetleri”

İslam Geleneğinden Günümüze Şehir Hayatı ve Yerel Yönetimler.

Makale Türkçe Tarih

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Karl K. BARBIR

“Wealth, privilege, and family structure: the askaris of 18th century Damascus according to the qassam askari inheritance records”

The Syrian land in the 18th and 19th century: the common and the specific in the historical experience.

Makale İngilizce

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Richard HARTMANN

“Şam”

İslam Ansiklopedisi.

Makale Türkçe Tarih

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Gabriel Piterberg

“The Formation of an Ottoman Egyptian Elite in the 18th Century”

International Journal of Middle East Studies.

Makale İngilizce Akdeniz Tarih Orta Doğu 18. yy Osmanlı Mısır

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

James GREHAN

“STREET VIOLENCE AND SOCIAL IMAGINATION IN LATE-MAMLUK AND OTTOMAN DAMASCUS (CA. 1500-1800)”

International Journal of Middle East Studies.

Makale İngilizce

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Bu eserin aldığı atıf bulunmuyor.

Eser istatistikleri yükleniyor...